Beschrijving
De Paardenmarkt is één van de vele stortplaatsen voor munitie in onze zeeën en oceanen. Zijn omvang (naar schatting 35.000 ton conventionele en chemische WO1-munitie) en unieke locatie (nabij de dichtbevolkte Belgische kust en een grote haven) maken het een enorme uitdaging om te beheren. De munitie bevat chemische wapens, TNT en drijfgas, die zowel de gezondheid van mens als ecosysteem bedreigen. Tot op de dag van vandaag werd de site ongemoeid gelaten en met regelmatige tussenpozen opgevolgd. Toch hebben de toegenomen bezorgdheid over het milieu en nieuwe plannen voor kustontwikkeling in het gebied de huidige beheersaanpak onder grote druk gezet. Op dit moment is de wetenschappelijke kennis onvoldoende voor een betrouwbaar oordeel over de toestand van de site. Onderzoek in het verleden was fragmentarisch en er bestaan nog steeds veel onzekerheden.
Dit project heeft tot doel de kennislacunes aan te pakken door middel van innovatief in- en ex-situ onderzoek, en zal de verkregen resultaten gebruiken om een geïntegreerde wetenschappelijke workflow te ontwikkelen voor de risicobeoordeling van munitiestortplaatsen op zee. Dit moet een wetenschappelijk onderbouwde beheerstrategie voor de Paardenmarkt stortplaats mogelijk maken.
Een grondige karakterisering van de huidige staat van de stortplaats is de start van het project. Nieuwe technologieën zullen worden gebruikt om te bepalen hoe diep de munitie begraven ligt, om sedimentmonsters dichtbij de munitie te nemen en om de zoetwaterstroom ter plaatse te beoordelen. Chemische oorlogsmiddelen, explosieven en hun degradatieproducten zullen worden geanalyseerd met nieuwe methodologieën, waardoor detectielimieten worden verhoogd. De fysische staat van de omhulsels zal worden geëvalueerd door een innovatieve combinatie van experimentele analyses en geïntegreerde modellering van verschillende corrosieprocessen. Nieuwe passieve bemonsteringsapparatuur (in situ) zal een tijdgeïntegreerde ruimtelijke verdeling van de met water uitwisselbare fractie van munitiegerelateerde chemische verbindingen analyseren. Dit zal te maken hebben met bioaccumulatie en ecotoxiciteit van deze verbindingen in bio-assays in het laboratorium, inclusief passieve dosering.
Dynamische modellering van chemisch effecten op mens en milieu (inclusief mengseltoxiciteit) zal resulteren in een chemische risicobeoordeling. Specifieke experimenten en modellen zullen het explosierisico van de verouderde verbindingen evalueren. Er zullen samenwerkende microbiële gemeenschappen worden gebouwd om belangrijke gevaarlijke chemicaliën af te breken door middel van slimme inoculatie. Nieuwe technologieën voor monitoring en beheer zullen samen met belangrijke spelers in het veld worden geëvalueerd. Ten slotte zullen we een wetenschappelijke workflow voor stortplaatsonderzoek ontwikkelen en een beleidsinformatie document verstrekken.
Achtergrond informatie:
Dit project met vooral een maatschappelijke finaliteit maakt deel uit van het programma Strategisch Basisonderzoek (SBO) van het Fonds Wetenschappelijk Onderzoek Vlaanderen (FWO).
Start datum: 1 Januari 2020
Project duur: 48 maanden
Het consortium bestaat uit experts van het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ), het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen (KBIN) - Directie Natuurlijk Milieu, de Hogere Zeevaartschool Antwerpen (HZA), de Universiteit Gent - Centrum voor Microbiële Ecologie en Technologie (UG -CMET), Cel Milieutoxicologie (UG-GhEnToxLab), Toegepaste Geologie en Hydrogeologie (UG-HYDRO)), Universiteit Antwerpen - Systemisch Fysiologische en Ecotoxicologische Onderzoeksgroep (UA-SPHERE) en de Koninklijke Militaire Academie (RMA).
Projectcoördinator is Tine Missiaen, senior onderzoeker bij VLIZ.